Vergi Müfettişleri Vakfı
Vergi Müfettişleri Vakfı
VERGİ CENNETİ Mİ? CEHENNEMİ Mİ? - II
"Gelir vergisi mükelleflerinin ödediği vergi tutarları "
Bir önceki yazımızda, ülkemizde kişisel gelir vergisi mükellef sayısı ile kurumlar vergisi mükellef sayısının yıllar itibariyle artıp artmadığına bakmıştık. Yazımızda, mükellef sayılarının OECD ülke ortalamasına göre çok düşük olduğu, artan nüfusa paralel kayda değer bir artış olmadığı, bununla birlikte kurumlar vergisi mükellef sayısında ise kayda değer bir artışın gerçekleştiği, ancak yıllar itibariyle işgücü, nüfus ve büyüyen ekonomi dikkate alındığında yeterli olmadığı hususları sonuç olarak belirtilmiştir.
Bu kez; gelir vergisi mükelleflerinin ödediği vergi tutarları analiz edilecektir. Analiz, 2016 yılı Genel Bütçe Gelirleri/Vergi Gelirleri içindeki Gelir Vergisi rakamları baz alınarak yapılacaktır.
I-2016 Yılı Genel Bütçe Dengesi Rakamları:
Aşağıda yer alan tabloda, 2016 yılına ilişkin Genel Bütçe Dengesi rakamları bulunmaktadır:
2016 Yılı Genel Bütçe Dengesi (bin TL)
A-Harcamalar : 568.697.090
1-Faiz Dışı Harcama : 518.450.553
2-Faiz Harcamaları : 56.000.000
B-Genel Bütçe Gelirleri : 536.723.660
1-Vergi Gelirleri : 458.657.754
C-Bütçe Dengesi : (-) 31.973.430
D-Faiz Dışı Denge : 18.273.107
-----
1-Vergi Gelirleri : 458.657.754
Gelir Üzerinden Alınan Vergiler
-Gelir Vergisi : 96.601.685
+Beyana Dayanan Gelir Vergisi : 4.521.456
+Basit Usul Gelir Vergisi : 375.312
+Gelir Vergisi Tevkifatı : 89.749.001
+Gelir Geçici Vergi : 1.955.916
-Kurumlar Vergisi : 42.969.447
+Beyana Dayanan Kurumlar V. : 2.819.803
+Kurumlar V. Tevkifatı : 277.876
+Kurum Geçici Vergisi : 39.871.768
Mülkiyet Üzerinden Alınan Vergiler
-VİV : 619.416
-MTV : 9.985.997
Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Vergisi
-Dahilde KDV : 53.985.980
-ÖTV : 120.367.689
+Petrol ve Doğalgaz Ürünleri : 56.296.381
+Motorlu Taşıt Araçları : 18.872.549
+Alkollü İçkiler : 7.903.644
+Tütün Mamulleri : 32.235.133
+Diğerleri : xxx
-BSMV : 11.067.447
-Şans Oyunları : 899.970
-Özel İletişim Vergisi : 4.975.809
Uluslararası Ticaret ve Muamelelerden Alınan Vergi
-Gümrük Vergileri : 9.040.642
-İthalattan Alınan KDV : 76.576.578
xx
xx
II-Gelir vergisi mükelleflerinin ödediği vergi tutarları (2016 Yılı):
Kişisel gelir vergisi mükellef sayısının ülke nüfusu, işgücü, seçmen sayısı dikkate alındığında son derece düşük olduğu tespiti ile bağlantılı olarak; mevcut kişisel gelir vergisi mükelleflerinin ödediği vergilere de genel olarak bakmak gerekir. Kısaca, mevcut gelir vergisi mükellefleri ne kadar vergi ödemektedir?
Bir üst bölümde yer alan 2016 yılı Genel Bütçe Dengesine Genel Bütçe Gelirlerinin 536.723.660 milyar lira olduğu, bu gelirlerinin 458.657.754 milyar liralık kısmının ise vergi gelirlerinden oluştuğu görülmektedir. Vergi gelirleri içinde yer alan gelir vergisi rakamları ise aşağıya çıkarılmıştır:
1-Vergi Gelirleri : 458.657.754 (bin TL)
Gelir Üzerinden Alınan Vergiler
-Gelir Vergisi : 96.601.685
+Beyana Dayanan Gelir Vergisi : 4.521.456
+Basit Usul Gelir Vergisi : 375.312
+Gelir Vergisi Tevkifatı : 89.749.001
+Gelir Geçici Vergi : 1.955.916
2016 yılı vergi gelirleri toplamı olan 458.657.754 milyar liranın, 96.601.685 milyar liralık kısmı gelir vergisinden oluşmaktadır. Buna göre; gelir vergisinin toplam vergi gelirleri içindeki payı; (bin TL)
-Gelir Vergisi (1) : 96.601.685
-Toplam Vergi Gelirleri (2) : 458.657.754
-GV/TVG (1/2) : 0,21
Olmaktadır.
Öte yandan; gelir vergisinin alt başlıklarına baktığımızda, gelir vergisinin 89.749.001 milyar liralık kısmının tevkif suretiyle toplandığı görülmektedir. Tevkif suretiyle toplanan verginin, toplam gelir vergisine oranı ise; (89.749.001 / 96.601.685 =) yaklaşık 0,93 olmaktadır.
Özetleyecek olursak; toplanan 96.601.685 milyar lira gelir vergisinin, 89.749.001 milyar liralık kısmı çoğunlukla, ücretlerden kesilen vergilerden oluşmuştur. Geri kalan, 6.852.684 milyar lira ise gelir vergisi mükellefleri tarafından beyan edilerek ödenmiştir.
III-Genel Değerlendirme:
Genel olarak değerlendirildiğinde, 2016/Aralık itibariyle toplam 1.819.492 gelir vergisi mükellefinin ödemiş olduğu ortalama gelir vergisi sadece (6.852.684 milyar / 1.819.492 =) yaklaşık 3.766 TL olmaktadır. Ancak; vergisini tam olarak ödeyen/ödemeye çalışan mükelleflere haksızlık yapmamak gerekir. Bir çok mükellef hiç vergi ödemez iken, bazı mükelleflerin vergi ödemeye çalıştığı görülmektedir. Diğer bir hususta, giderleri çok az olan, buna mukabil gelirleri çok olan mükelleflerin (Örn; Noterler) vergi ödediğidir.
Diğer önemli bir husus; Gelir İdaresi Başkanlığı’ nın açıkladığı 2016 yılı vergilendirme dönemi gelir vergisi Türkiye geneli vergi rekortmenleri listesidir. Bu listeye göre, gelir vergisi mükellefleri tarafından beyan edilerek ödenen 6.852.684 milyar lira verginin yaklaşık yedide birini 100 kişi ödemiştir. Yine, göze çarpan bir durum da, listede ilk 100’ e girenlerin yarısından fazlasının adını, faaliyet türünü, tahakkuk eden vergisini gizlemesidir. Mükellefler dilerlerse isimlerinin gizli tutulmasını isteyebilirler, bu bir haktır. Bu hakkı kullananların sayısı artan bir seyir izlemektedir. Vergi vermenin onur ve gururunu taşıyacakların, kendilerini gizleme ihtiyacı duyması, kamuoyunun ayrıca ilgisini çekmektedir. Böyle giderse, kendisine plaket verilecek kimse bulunamayacak… (*)
Netice de; 2016 yılında bir asgari ücretlinin (İşçinin bekar ve çocuksuz olduğu dikkate alınmıştır.) toplam 1.037,52 TL ödediği vergi ile kişisel gelir vergisi mükelleflerinin beyan ederek ödediği gelir vergisini karşılaştırdığımızda ve ilave olarak yıllar itibariyle mükellef sayısında kayda değer bir artış olmadığı hususunu göz önüne aldığımızda, diğer ülke bilgileri ile de karşılaştırıldığında maalesef ülkemizin gelir vergisi yönünden cennet olduğu kendiliğinden ortaya çıkmaktadır.
(*) 2016 yılı vergilendirme dönemi gelir vergisi Türkiye geneli vergi rekortmenleri listesi
…Bir sonraki yazı
“Kurumlar vergisi mükelleflerinin ödediği vergi tutarları”
VERGİ MÜFETTİŞLERİ VAKFI
NOT: Konularla ilgili görüş ve önerilerinizi gönderebilirsiniz.
bilgi@vmv.org.tr